قواعد تدوین و آشنایی با اصول آن

با سلام و درود خدمت همراهان نوشیکا، در این مقاله سعی داریم قواعد تدوین و اصول کاربردی آن را خدمت شما عزیزان عرض کنیم. زیرا رعایت هر یک از این اصول و قواعد برای هر تدوینگر الزامی است. امید است مفید واقع گردد.

قواعد تدوین

1. در هیچ شرایطی نباید از نمایی که هدروم (head room) درستی دارد، به نمایی که هدروم آن نادرست است، برش بزنید و برعکس.

زیرا قد کاراکتر ناگهان تغییر کرده و اگر این برش را چند بار انجام دهید، به نظر می‌رسد، کاراکتر بالا و پایین می‌پرد.

• Head room : به فضای خالی بالای سر کاراکتر، head room گویند.

انتقال از نمای 1 به نمای 2 اتفاق میفتد و تنها، در تصویر میانی می توان از برش (کات) استفاده کرد، زیرا head room کاراکترها در هر دو نما یکسان و مشابه بوده و یک انتقال ایده آل محسوب می شود.

2. از نماهایی که در آن، اشیای کاذب بیش از حد به سر کاراکتر نزدیک هستند، پرهیز کنید.

این مشکل به ترکیب‌بندی نما برمی‌گردد که در مرحله فیلم‌برداری خراب شده است و بر عهده فیلم‌بردار است. در صورتی که چنین نمایی در اختیار شما قرار گرفت، بهتر است که از آن استفاده نکنید.

3. استفاده از نماهایی که در آن گوشه‌های قاب، سوژه‌ها و یا کاراکترهای داستان را قطع می‌کند، پرهیز کنید.

این مشکل هم، نتیجه قاب‌بندی و ترکیب‌بندی نمای نادرست، در مرحله فیلم‌برداری است.

4. سعی شود از نماهای منطبق برای برش زدن استفاده شود و از برش نماهای نامنطبق پرهیز شود.

نماهای منطبق، نماهایی هستند که از یک زاویه و یک فاصله معینی از سوژه‌ها گرفته می شوند به همین دلیل از عمق میدان یکسانی برخوردارند. البته باید این نکته را در نظر داشت که ترکیب‌بندی و محتوای آن‌ها نیز باید یکسان باشد، که این نکته خودش یکی از قواعد تدوین محسوب می‌شود.

5. سعی کنید وقتی گفت‌و‌گو میان کاراکترها را تدوین می‌کنید، به هیچ عنوان مکث کاراکتر‌ها را حذف نکنید.

در تدوین مواردی وجود دارد که اجرای کاراکتر را نابود می کند و یکی از آن موارد مهمی که می‌توان از آن نام برد همین مسئله می‌باشد.

6. وقتی به دنبال نقطه‌ای برای برش می‌گردید، سعی کنید در قید گفت‌و‌گو نباشید.

در گفت‌و‌گو دو نفره، کنش و واکنش اتفاق می‌افتد. به طور مثال : نفر اول در حال حرف زدن است و نفر دوم در حال گوش دادن است و ممکن است همزمان با حالت‌های چهره‌اش واکنش نشان دهد، که از اهمیت بالایی برخوردار است.

7. در گفت‌و‌گوهای سه نفره هرگز از نمای دو نفره به نماهای دونفره دیگر برش نزنید.

زیرا در این صورت، کاراکتری که وسط قرار دارد، در یک نما در سمت چپ و در نمایی دیگر در سمت راست قرار می‌گیرد. در واقع این نوع انتقال بین دو نما را “برش پرشی” یا به عبارتی “jump cut” گویند.

8. سعی کنید در نماهای نزدیک از کاراکتر‌های منفرد، چهره کاراکتر را کامل‌تر نشان دهید و از برش زدن به زاویه دوربین مشابه پرهیز کنید.

زیرا در صورت بروز هرگونه احساسات و یا واکنشی نسبت به موضوع، بهتر است چهره‌اش کاملا دیده شود، تا مخاطب به خوبی آن را درک کند و همچنین برش به زاویه‌های مشابه، ممکن است منجر به “jump cut” گردد، زیرا زاویه دوربین ثابت است و فقط نما عوض می شود.

9. نمای Traveling (تراولینگ) را به نمای زوم ترجیح دهید.

زیرا چشم انسان قادر به زوم نیست و این امر توسط دوربین انجام می‌گیرد که حرکت عدسی، به نظر غیرطبیعی می‌رسد.

• نمای Traveling (تراولینگ) : به تصاویری گفته می شود که دوربین در حال حرکت به صورت افقی می باشد و معمولا حرکت دوربین موازی با صحنه است.

نکته: یکی از نکات مهم که در قواعد تدوین می توان به آن اشاره کرد، این است که زمانی می‌توانید از زوم استفاده کنید که دوربین هم‌زمان، حرکت دیگری داشته باشد تا بتوان زوم را پوشش داد. به عنوان مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• زوم به همراه چرخش افقی دوربین (pan)
• زوم به همراه چرخش عمودی دوربین (Tilt)
• زوم به همراه حرکت خرچنگی دوربین
• زوم به همراه حرکت رو به بالا یا رو به پایین دوربین

10. هرگز از Traveling به عقب استفاده نکنید، مگر اینکه انگیزه‌ خاصی برای این کار وجود داشته باشد.

زیرا Traveling به عقب، نشانگر اتمام یک صحنه یا سکانس است که بعد از آن به صحنه‌ای دیگر برش، میکس و یا fade out می شود.

11. اگر سوژه‌ها یا کاراکتر با حرکت دوربین (پن، خرچنگی ویا Traveling) حرکت می‌کنند، به هیچ عنوان به نمای ثابتی از همان سوژه یا کاراکتر برش نزنید. همچنین برعکس این گزینه هم باید رعایت شود.

زیرا چنین انتقالی بین دونما از نگاه بیننده، نوعی پرش به حساب می‌آید.

12. سوژه‌ها و کاراکترها وقتی در جهتی حرکت می‌کنند، باید خط فرضی داشته باشند. رعایت خط فرضی، الزامی است، در غیر این صورت جهت معکوس می‌شود.

زیرا در صورت رعایت نکردن خط فرضی، مخاطبین از لحاظ بصری در موقعیت تناقض آمیزی قرار می‌گیرند.

• خط فرضی: راهنمای ذهنی کارگردان و تدوینگر است. برای اینکه در فیلم برداری بدانند، در حال نگاه کردن به کدام سمت سوژه هستند. رعایت خط فرضی، یکی از کلیدی‌ترین قواعد تدوین است.

13. یکی از کاربردی‌ترین قواعد تدوین که می توان به آن اشاره کرد این است که در تدوین کنشی، اگر کاراکتر از سمت چپ کادر خارج شود، همان کاراکتر در نمای بعدی باید از سمت راست کادر وارد شود.

این قاعده برای هر سوژه متحرکی بسیار مهم و کاربردی است، چون مخاطب انتظاری غیر از این ندارد.

14. سعی شود زمانی که کاراکتری یا سوژه‌ای جدید برای اولین بار وارد صحنه می‌شود، آن را در نمای نزدیک نشان دهید.

زیرا بیننده با کاراکتر یا سوژه جدید، آشنا نبوده و اولین باری است که آن را می‌بیند و لازم است با خصوصیات و چهره جدید آن آشنا شود.

15. زمانی که نمای جدیدی را با پس‌زمینه‌های تازه تدوین می‌کنید، سعی کنید در اولین فرصت مناسب، یک نمای دور را نشان دهید.

حس کنجکاوی بیننده ایجاب می‌کند تا نمایی دور از اتفاقاتی که در صحنه جدید میفتد را نشان داده تا علاوه بر آن با محل وقوع اتفاق هم آشنا شود.

16. در ابتدای برنامه صدا قبل از تصویر می آید. در این مورد، تدوینگران ادعا می کنند : تصویر بدون صدا مرده است، اما صدای بدون تصویر، خیر.

نکته : معمولا صدا بین 12 تا 24 فریم زودتر از تصویر می آید.

17. برای پایان برنامه از موسیقی پایانی استفاده شود. نباید تصویر پایانی را با موسیقی افتتاحیه نشان داد، زیرا بیننده سردرگم و گمراه می‌شود.